مروری بر کتاب مراثی اِرمیا
مروری بر کتاب مراثی اِرمیا
نویسنده: ناشناخته است، اما طبق روایات سنتی به اِرمیای نبی نسبت داده می‌شود.
هدف: بیان و راهنمایی دیگران در ابراز تاسف بر شرایط وحشتناکی که بابلی‌ها بر اورشلیم و قوم خدا آورده‌اند.
تاریخ نگارش: ۵۸۶-۵۱۶ ق.م
حقایق کلیدی
- یهودا و اورشلیم سزاوار داوری الهی بودند که دچار آن شدند.
- درد و رنج نابودی شهرها و تبعید چنان شدید بود که مردم بدون بیان اندوه و ناله و مویه قادر به تحمل آن نبودند.
- تنها امید مردم برای رهایی از درد و رنج تبعید، دعا به درگاه خدا بود تا به آنها رحم کند.
نویسنده
طبق روایات، کتاب مراثی به اِرمیای نبی نسبت داده می‌شود. این امر حداقل تا قرن سوم پیش از میلاد صادق بوده است، زیرا ترجمۀ یونانی عهد عتیق (سِپتواِجنت) در یادداشتی بیان می‌کند که در قسمت عنوان کتاب پیش از آیۀ اول اشاره‌ای به نویسندۀ کتاب شده است. ایدۀ اینکه اِرمیا نویسندۀ کتاب مراثی هست احتمالا از کتاب دوم تواریخ ۲۵:۳۵ نشأت می‌گیرد که در آن ذکر شده اِرمیا برای یوشیا مرثیه‌ای سراییده است. اما هیچ نشانۀ قاطعی در این مراثی برای اثبات نویسندگی او وجود ندارد؛ گرچه سبک بیان اِرمیا در بخش‌هایی از فصل سوم کتاب به چشم می‌خورد (مراثی اِرمیا ۴۸:۳؛ اِرمیا ۱۷:۱۴). با این وجود کتاب مراثی اِرمیا شامل پنج شعر است که سبک تقریبا متفاوتی دارند. به نظر می‌رسد گاهی یک فرد (مراثی اِرمیا ۱:۳-۶۶) و گاهی هم یک گروه (مراثی اِرمیا ۱:۵-۲۲) آنها را سروده است؛ شاید هم این کتاب از منابع مختلفی گردآوری شده باشد، نه آنکه فقط یک نفر آن را نوشته باشد.
زمان و مکان نگارش
زمینۀ نگارش این کتاب، قطعا یهودا و به خصوص اورشلیم بوده است. محتوای کتاب به خصوص مراثی آن مربوط به مرگ پادشاه یهوداست (مراثی اِرمیا ۹،۲:۲) که نشان می‌دهد زمان نگارش کتاب پس از سقوط پادشاهی یهودا به دست بابلی‌ها در سال ۵۸۶ ق.م و قبل از بازسازی معبد تقریبا در سال ۵۱۶ ق.م بوده است. شرایط تبعید به بابل به نوعی می‌تواند ثابت کند کتاب مراثی دنبالۀ کتاب اِرمیا بوده است؛ اِرمیا سقوط اورشلیم را پیش‌گویی کرده بود، اما نویسندۀ مراثی دردهایی را بیان می‌کند که مردم در زمان تحقق این پیش‌گویی تحمل کردند.
مروری بر کتاب مراثی اِرمیا
اهداف و ویژگی‌ها
هدف مراثی اِرمیا در اجرای آن و سپس در تصویب و پذیرش آن توسط دیگران به عنوان وسیله‌ای برای کنار آمدن با ویرانی و نابودی صهیون، محقق گردید. کتاب مراثی اِرمیا، سه دیدگاه هماهنگ با هم را در مورد ریخته شدن غضب خدا بر یهودا که توسط بابلی‌ها انجام شد، بیان می‌کند:
۱) این کتاب تصریح می‌کند که نابودی و تبعید، عواقب عادلانۀ پیامدهای گناه بودند. انبیا بارها و بارها به اهالی یهودا هشدار دادند اگر مردم به نقض و نافرمانی از عهد خدا ادامه دهند، داوری خواهد آمد. عاموس مدت‌ها پیش از اِرمیا دربارۀ روز داوری صحبت کرده بود (عاموس ۱۸:۵ و آن روز رسیده بود، مراثی اِرمیا ۱۲:۱). انبیا تاکید زیادی بر اصول عهد داشتند؛ که با قاطعیت در تثنیه بیان شده بود؛ یعنی بین وفاداری و ایمان مردم به خداوند و تداوم استقرار آنها در سرزمین موعود رابطۀ محکمی وجود دارد. هدف این کتاب تا حدی توجیه داوری خدا بر یهودا و محق دانستن انبیایی است که داوری قریب‌الوقوع را اعلام کرده بودند.
۲) این کتاب بیانگر احساس مخالفت شدید با داوری علیه یهوداست. آیا مجازات خدا برای قومش بیش از حد نبوده است؟ (مراثی اِرمیا ۲۰:۲-۲۲) و آیا درست بود که خدا با قومش مانند دشمن رفتار کند؟ (مراثی اِرمیا ۴:۲). این اظهارات صادقانه باعث شد این کتاب در زمان خودش بسیار قوی و تاثیرگذار باشد و اکنون نیز که احساس غم و اندوه و طرد شدن بار دیگر فراگیر شده است، هنوز هم به‌شدت تاثیرگذار است.
۳) این کتاب تصریح می‌کند خداوند همچنان خدای رحمت و وفاداری است (مراثی اِرمیا ۲۲:۳-۳۶). کتاب مراثی بیانگر ایمان خالصانه به این موضوع است که تبعید پایان خواهد یافت و امیدواری می‌دهد که تاوان گناه یهودا پرداخت خواهد شد و دشمنانش به خاطر جنایات خود داوری خواهند شد. این امید نشانگر حاکمیت و اقتدار خدا بر تمامی اقوام است، حاکمیتی که ضامن تحقق وعده‌های عهد اوست (مراثی اِرمیا ۳۷:۳-۳۹).
پنج فصل این کتاب شامل ۵ شعر مجزا هستند. این اشعار مرثیه‌هایی می‌باشند که در برخی از کتب عهد عتیق به خصوص در مزامیر دیده می‌شوند (ر.ک مقدمه‌ای در باب مزامیر: ساختار، ژانر ۲، مراثی). مراثی، چه فردی و چه گروهی دارای ویژگی‌های مشخصی هستند: شکایت از سختی و رنج، اعتراف به ایمان، استدعای نجات و اعتماد به استجابت دعا؛ که عمدتا شامل این اطمینان است که دشمنان و ستمگران نیز به نوبۀ خود مورد غضب خدا قرار می‌گیرند (مانند مزمور ۷۴). با آنکه کتاب مراثی دارای این ویژگی‌ها هست، اما تفاوت‌هایی نیز دارد.
سبک شعری این کتاب بسیار شبیه سبک سایر مرثیه‌هاست؛ و سبک معروف [۱]Ginah را دنبال می‌کند، که در آن عبارت اول آن دارای سه نقطۀ تاکیدی و عبارت دوم دارای دو نقطۀ تاکیدی است.
مراثی همچنین از فرم آکروستیک[۲] استفادۀ زیادی می‌کند. در آکروستیک، هر واحد متوالی، مانند یک خط یا یک آیه، با یک حرف متوالی از الفبای عبری که شامل ۲۲ حرف است، شروع می‌شود (مانند مزمور ۳۴). فصل‌های اول، دوم و چهارم کتاب مراثی به‌شدت از این قاعده پیروی می‌کنند. اما الگوی فصل سوم متفاوت است؛ این فصل شامل ۲۲ بند، معادل ۲۲ حرف الفبای عبری است و هر یک شامل ۳ بیت یا سطر هستند که با یک حرف مشابه شروع می‌شوند. فصل پنجم کتاب مراثی به هیچ وجه به سبک شعر آکروستیک نوشته نشده است؛ گرچه شامل ۲۲ بیت یا سطر است. در عهد عتیق شعر آکروستیک به احتمال زیاد بیانگر یک احساس خاص یا یک مضمون بوده است. در مراقبه‌های نیایشی، سبک شعر آکروستیک توازن ظریفی میان احساسات شدید و خویشتن‌داری ایجاد می‌کند.
مروری بر کتاب مراثی اِرمیا
مسیح در مراثی اِرمیا
کتاب مراثی از شرایط تبعید هم فراتر رفته و به طرق گوناگون به مسیح اشاره می‌کند. عیسی در کمال فروتنی با مرگ نیابتی خود، نوعی تبعید را متحمل شد. او قبل از آنکه روی صلیب از خدا شکایت کند که چرا او را به حال خود واگذاشته است (متی ۴۶:۲۷)، برای اورشلیم مرثیه‌ای سرایید (متی ۳۷:۲۳-۳۹؛ لوقا ۳۴:۱۳-۳۵). عروج مسیح، آغازی بر پایان رنج قوم خدا بود. او سلطنت خود را به دست گرفت و به سلطنت خود ادامه خواهد داد تا زمانی که در نهایت بر همۀ دشمنانش پیروز گردد. کتاب مراثی همچنین ابزاری در اختیار پیروان مسیح قرار می‌دهد تا بتوانند برای شرایط کنونی زندگی قوم خدا مرثیه بخوانند. گرچه مسیح، پادشاهی خدا و تعالی قوم خدا را آغاز نموده است، اما کلیسا همچنان از محرومیت و تبعید رنج می‌کشد (اول پطرس ۲:۱). کتاب مراثی می‌گوید با وجود اینکه دنیا آکنده از درد و بی‌عدالتی است، «خداوند برای منتظران خود نیکوست»، و روزی همۀ نیکی‌ها را برای هر آن کسی که او را بجوید، خواهد آورد (ر.ک مراثی اِرمیا ۲۵:۳).
مروری بر کتاب مراثی اِرمیا
[۱] سبک شعری qinah یکی از سبک‌های شعری در ادبیات عبری است. این سبک شعری معمولا در نوحه‌ها و آوازهای ترحم‌آمیز و حزن‌انگیز استفاده می‌شود و به عنوان بیان غم و اندوه شناخته می‌شود.
[۲] The Acrostic Form
