مروری بر کتاب لاویان
مروری بر کتاب لاویان
نویسنده: موسی
هدف: هدایت قوم اسرائیل در مسیر تقدس تا از دنیا جدا گشته و به جای داوری، برکات را دریافت کنند، زیرا آنها در نزدیکی حضور ویژۀ خدای مقدس خود زندگی می‌کردند.
تاریخ نگارش: حدود ۱۴۴۶-۱۴۰۶ ق.م
حقایق کلیدی
- خدا قدوس است و از قومش تقدس می‌خواهد.
- قوم خدا همواره در حفظ الزامات قدوسیت شکست خوردند، اما کفارۀ موقتی را می‌توان در سیستم قربانی یافت.
- خدا قوم خود را فرا خواند تا به خاطر قدردانی از رحمتی که به آنها نشان داده بود، به دنبال تقدس در همۀ جنبه‌های زندگی خود باشند.
- خدا برکات شگفت‌انگیزی به قوم خود داد و آنها را به داوری تهدید کرد، تا توبه کنند و سوگند وفاداری و تعهد بدهند.
نویسنده
اینکه موسی نویسندۀ لاویان است، نتیجه‌ای است که از تاریخ و اتفاقات این کتاب و از ارجاعات عهد عتیق و جدید به موسی، به عنوان نویسندۀ اسفار پنج‌گانه، به دست آمده است. به «مقدمه‌ای بر اسفار پنج‌گانه» رجوع کنید.
زمان و مکان نگارش
لاویان، کلام خدا به موسی و برادرش هارون است، اما هرگز زمان و چگونگی نگارش این سخنان عنوان نشده است. این موضوع باعث می‌شود که تاریخ لاویان تا حدودی نامشخص باشد. بیشتر مفسران انتقادی، تاریخ نگارش لاویان را در دوران تبعید (حدود شش قرن پیش از میلاد) می‌دانند که چندین قرن پس از موسی بوده است. اما این نظریه بعید است، زیرا محتوای لاویان با اصول و روش‌های این دوران مطابقت ندارد؛ پرستش معبد دوم به طور قابل توجهی با آنچه در لاویان حاکم بوده است، متفاوت می‌باشد و لاویان توسط کتاب‌های قبلی مانند تثنیه، عاموس و به‌ویژه حزقیال کاملا پیش‌فرض و نقل شده بود. این کتاب بازتاب آرمان‌های عبادت و تقدس است که در اسرائیل از همان دوران موسی تا زمان سقوط اورشلیم در ۵۸۶-۵۷۸ پیش از میلاد مورد قبول همگان بوده است.
کتاب لاویان از رویدادهایی گزارش می‌دهد که عمدتا در کوه سینا اتفاق افتادند. به همین دلیل احتمال دارد موسی آن را برای نسل اول خروج گردآوری کرده باشد. شاید هم این کتاب را به همراه مابقی اسفار پنج‌گانه در دشت موآب تکمیل کرده باشد تا چگونگی زندگی در سرزمین موعود را به نسل دوم خروج تعلیم دهد. برای بحث و بررسی بیشتر به «مقدمه‌ای بر اسفار پنج‌گانه» مراجعه کنید.
مروری بر کتاب لاویان
مخاطبین اصلی
Leviticus شکل لاتین عنوان یونانی این کتاب، به معنای «دربارۀ لاویان» است. لاویان قبیله‌ای بودند که کاهنان از میان آنها برخاسته بودند و مسئولیت حفظ آیین پرستش را بر عهده داشتند. این عنوان بسیار مناسبی است، زیرا کتاب در درجۀ اول در مورد پرستش و آمادگی برای پرستش است. با این وجود، فقط خطاب به کاهنین یا لاویان نوشته نشده است، بلکه اسرائیلی‌های غیرروحانی را نیز خطاب قرار می‌دهد و به آنها می‌گوید چگونه قربانی تقدیم کنند و پاک و منزه باشند، که همان شرط لازمه برای ورود به حضور خدا در هنگام پرستش است.
هدف و ویژگی‌ها
شاید هیچ کتابی در عهد عتیق به اندازۀ لاویان، خوانندگان امروزی را به چالش نکشیده باشد و باید قدرت تخیل بسیار قوی داشته باشید تا آیین و مراسم مذهبی آن دوران را متصور شوید. با این وجود به دو دلیل باید مراسم و آیین مذهبی لاویان را بشناسید. دلیل اول، این است که در آیین‌های مذهبی تمام جوامع، ارزش‌ها و باورهایی را تجلیل و بیان کرده و تعلیم می‌دهند که در جامعه گرامی داشته می‌شوند. گرچه بسیاری از آیین‌های مذهبی لاویان برای خوانندگان امروزی مبهم به نظر می‌رسند، اما اسرائیلیان عهد عتیق می‌دانستند چرا در مناسبت‌های خاص باید قربانی‌های مخصوصی تقدیم کنند و به‌خوبی از مفهوم امور خاص آگاه بودند. با تحلیل مراسم لاویان می‌توان به مهم‌ترین باورهای قوم اسرائیل در عهد عتیق پی برد. دلیل دوم، این است که همین باورها در الهیات عهد جدید نیز بسیار مهم و اساسی بودند. مفاهیم گناه، قربانی و کفاره در لاویان برای تفسیر مرگ عیسی در عهد جدید ضرورت دارند.
لاویان، بخشی از شریعت عهد می‌باشد که در کوه سینا داده شده است. باورها و ایده‌های مربوط به کل عهد موسی در اینجا به صورت پیش‌فرض آمده‌اند، از جمله فیض حاکم خدا در انتخاب قوم اسرائیل و الزام او به تعهد و وفاداری. در لاویان مضامین خاصی برجسته شده‌اند. اول، خدا همراه با قومش حضور دارد. دوم، چون خدا قدوس است، قومش نیز باید مقدس باشند. سوم، کفارۀ گناه از طریق تقدیم قربانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. این مضامین را مفصل و دقیق در اینجا شرح می‌دهیم:
مروری بر کتاب لاویان
(۱) حضور الهی. هر نوع پرستش در «حضور خداوند» انجام می‌شد (به عنوان مثال لاویان ۵:۱)، که در خیمۀ ملاقات با قوم خود ساکن بود. به دلیل حضور خاص خدا در مکان مقدس، ورود هر کسی به جز کاهن اعظم ممنوع بوده و او فقط سالی یک‌بار در روز کفاره اجازۀ ورود داشت (لاویان ۱۷:۱۶). گرچه حضور خدا معمولا نادیدنی است، اما در مواقع خاص (مانند تعیین کاهنان) به شکل ابری از آتش قابل مشاهده بود (لاویان ۲۳:۹-۲۴). این بزرگ‌ترین عطای خداست که او مایل است با قوم خود زندگی کند (لاویان ۱۲:۲۶).
(۲) تقدس. جملۀ: «مقدس باشید زیرا که من قدوسم» (لاویان ۴۵:۱۱) مضمون لاویان است. مقرر شده است شخصیت بشر به شباهت خدا باشد. پس این شامل تقلید از خدا در زندگی روزمره نیز می‌شود. قدوسیت خداوند منشا حیات کامل در ابعاد جسمانی و اخلاقی آن است. حیواناتی که به عنوان قربانی تقدیم او می‌شدند، باید عاری از هر عیب و نقص باشند (لاویان ۳:۱). کاهنانی که نمایندۀ قوم اسرائیل برای خدا و خدا برای قوم اسرائیل بودند، باید عاری از هر عیب و نقصی باشند (لاویان ۱۷:۲۱-۲۳). کسانی که دچار ترشحات (مخصوصا از خون) یا بیماری‌های پوستی با ظاهر بدی بودند، تا زمانی که شفا پیدا کنند، از عبادت منع می‌شدند (لاویان ۱۲-۱۵). سلامت جسمی، نمادی از کمال زندگی الهی است. اما تقدس، یک موضوع باطنی و درونی است؛ یکی از نگرش‌هایی که در رفتارهای اخلاقی آشکار می‌گردد. به‌خصوص در لاویان ۱۷-۲۵ بر مضمون قدوسیت تاکید فراوان شده است؛ این فصل‌ها عمدتا به موضوع اخلاقی شخصی افراد می‌پردازند و در ۱۸:۱۹ با این دستور: «همسایه‌ات را همچون خویشتن محبت کن» به جمع‌بندی می‌رسند.
(۳) کفاره از طریق قربانی. از آنجایی که هیچ کس قادر نیست کاملا مطابق با شریعت خدا زندگی کند، کفاره یک ابزار ضروری است تا بدین وسیله خطاهای اخلاقی و نقص‌های جسمانی بخشیده شوند. به همین منظور لاویان کامل‌ترین توصیف از سیستم قربانی (لاویان ۱-۷)، وظیفۀ کاهنین (لاویان ۱-۱۰؛ ۲۱-۲۲) و جشن‌های بزرگ ملی (لاویان ۱۶؛ ۲۳؛ ۲۵) را ارائه می‌دهد. این مراسم بزرگ به گونه‌ای طراحی شدند تا همزیستی خدای قدوس با بشر گناهکار از طریق کفارۀ موقتی گناه امکان‌پذیر شود. این قربانی‌ها به خودی خود قدرتی برای کفارۀ گناه نداشتند، بلکه به شایستگیِ کفارۀ آتی مسیح بستگی داشت (یوحنا ۶:۱۴؛ عبرانیان ۱۵:۹؛ ۱۱:۱۰).
مروری بر کتاب لاویان
مسیح در لاویان
لاویان از طریق سمبل‌ها و آیین‌های مذهبی تصویری از شخصیت خدا ترسیم می‌کند که در پیام عهد جدید دربارۀ مسیح پیش‌فرض و عمیق‌تر شده است. لاویان تعلیم می‌دهد که خدا منشا زندگی کامل است، قوم خود را دوست دارد و می‌خواهد در میان آنها ساکن گردد. از همین رو ما شاهد یک پیش‌نمایه از تجسم هستیم، زمانی که: «و کلام، انسان شد و در میان ما مسکن گزید» (یوحنا ۱۴:۱).
لاویان به‌وضوح نشانگر انسان گناهکار است؛ به محض آنکه پسران هارون به مقام خود منصوب شدند، منصب خود را بی‌حرمت کردند و در نمایش ترسناک قضاوت الهی مردند (لاویان ۱۰). کسانی که دچار بیماری پوستی یا جراحات جسمی بودند و نقص‌های اخلاقی داشتند، از پرستش منع شدند، زیرا نواقص و عیوب آنها هیچ سازگاری با خدای قدوس و کامل نداشتند (لاویان ۱۲-۱۵). در اینجا می‌بینیم لاویان از طریق نمادگرایی تعلیم می‌دهد که گناه بشر جهان‌شمول است، آموزهای که عیسی (مرقس ۲۱:۷-۲۳) و پولس (رومیان ۲۳:۳) آن را تایید کردند.
در میان قدوسیت خدا و گناهکاری بشر، کفاره از ضروریات اساسی بشر است. همین‌جاست که بیشترین تعلیم این کتاب به مسیحیان دیده می‌شود، زیرا ایده‌های آن در کار کفارۀ مسیح تحقق می‌یابند. او برۀ کامل قربانی است که گناه جهان را از بین میبرد (لاویان ۱۰:۱؛ ۳۲:۴؛ یوحنا ۲۹:۱). مرگ او فدیۀ بسیاری از انسان‌هاست (مرقس ۴۵:۱۰) و خون او ما را از تمامی گناهان پاک می‌سازد (لاویان ۴؛ عبرانیان ۱۳:۹-۱۴؛ اول یوحنا ۱۷:۱).
مروری بر کتاب لاویان
مهم‌تر از همه، عیسی کاهن اعظم و کاملی است که نه یک‌بار در سال، در روزِ کفاره (لاویان ۱۶)، بلکه برای همیشه به معبد آسمانی وارد می‌شود. او تنها یک بز برای گناهان قومش تقدیم نکرد، بلکه زندگی خودش را تقدیم نمود (عبرانیان ۹-۱۰). پاره شدن پردۀ معبد درست وقتی عیسی به صلیب کشیده شد، نشانۀ آشکاری بود که مرگ او راه دسترسی کامل‌تر ایمانداران به سوی خدا را باز کرد (متی ۵۱:۲۷؛ عبرانیان ۲۰:۱۰).
به‌علاوه، گرچه لاویان بر جدا بودن قوم اسرائیل از اطرافیانشان تاکید می‌ورزد، اما عهد جدید، پادشاهی خدا را برای تمامی اقوام آشکار می‌سازد و از آن رو رعایت قوانین مربوط به پرهیز در خوراک (حلال و حرام) را باطل می‌کند (مرقس ۷؛ اعمال ۱۰) در عین حال بر اصول اخلاقی نمادینی که در مقررات پرهیز غذایی وجود دارند، پافشاری می‌کند (یوحنا ۱۶:۱۷؛ دوم قرنتیان ۱۴:۶-۱:۷). خدای قدوس لاویان در اناجیل، همان مسیح است که زندگی، سلامت و تقدس را به تمام پیروان خود ارائه می‌کند.
مروری بر کتاب لاویان
