مروری بر کتاب داوران
مروری بر کتاب داوران
نویسنده: ناشناس
هدف: اثبات نیاز قوم اسرائیل به یک پادشاه خداپرست از تبار داوود
تاریخ نگارش: حدود ۱۰۰۰-۵۳۸ ق.م
حقایق کلیدی:
- قبایل اسرائیل نتوانستند سرزمین موعود را فتح کنند و به همین دلیل متحمل رنج فراوانی شدند.
- مقرر کردن داوران توسط خدا در بهترین حالت صرفا می‌توانست حامل برکات موقت برای قوم خدا باشد.
- مقرر کردن لاویان نیز نتوانست رهبری مؤثری را برای قوم خدا به همراه داشته باشد.
- قوم خدا می‌بایست یک پادشاه خداپرست از قبیلۀ یهودا، نه از قبیلۀ بنیامین داشته باشند تا آنها را هدایت کند.
نویسنده
نویسندۀ کتاب داوران مشخص نیست و باید بر اساس سرنخ‌های همین کتاب شناسایی شود. نظرات مختلفی در این باره وجود دارند؛ برخی می‌گویند سموئیل نویسندۀ آن است و برخی دیگر معتقدند این کتاب، اواخر دوران پس از تبعید نوشته شده است. شاید یک یا چند مؤلف، نسخۀ اولیۀ این کتاب را گردآوری کرده باشند و کتاب کنونی حاصل کار و تلاش آنها بوده باشد (به “مقدمه‌ای بر کتب تاریخی” مراجعه کنید).
زمان و مکان نگارش
شواهد فراوانی در این کتاب وجود دارند که نشان می‌دهند مؤلف اصلی آن در یهودا زندگی می‌کرده است و آن را در اوایل دوران سلطنت داوود در حِبرون نوشته است. اشتیاق و گرایش شدید او به قبیلۀ یهودا و توضیحات منفی دربارۀ قبیلۀ بنیامین در کل کتاب به‌خوبی به چشم می‌خورد؛ بنابراین می‌توان دید که با دوران بحث و جدال بر سر پادشاهی خاندان داوود یا خاندان شائول کاملا هم‌خوانی دارد. به‌خصوص وقتی داوود، پادشاه حِبرون و ایشبوشِت پسر شائول پادشاه شمال بودند، باز هم این تنش‌ها وجود داشتند.
با این وجود، نشانه‌هایی وجود دارند که ممکن است بعدها کتاب به شکل نهایی خود رسیده باشد. توجه به پرستش دروغین در دان (داوران ۳۰:۱۸) بیانگر علایق آنهاست و با این موضوع، به‌خوبی هم‌خوانی دارد که یِرُبعام دوم، پرستش دروغین را در پادشاهی شمال گسترش می‌داد (۹۳۰ ق.م). برخی مفسران گفته‌اند جملۀ “تا زمان تبعید آن زمین” (داوران ۳۰:۱۸) به اسارت پادشاهی شمال در سال ۷۲۲ ق.م اشاره دارد. گر چه ممکن است شکست‌های قبلی در نبرد در ذهن بوده باشد (ر.ک یادداشت داوران ۳۰:۱۸)، این احتمال بعدی را نمی‌توان به‌طور کامل رد کرد. بیان زمان تولد سموئیل پس از تولد سامسون در داوران ۲:۱۳ قویا ثابت می‌کند طرح اولیۀ این کتاب حداقل تا زمان نگارش اول و دوم سموئیل آماده شده بود.
مروری بر کتاب داوران
مخاطبین اصلی
به زمان و مکان نگارش مراجعه کنید.
اهداف و ویژگی‌ها
داوران به ۱۲ شخصیتی اطلاق می‌شود که خدا پیش از دوران سموئیل، برای نجات قوم اسرائیل از دست ستمگران مختلف گرد هم آورده بود. در داوران ۱۱:۲-۱۹ عنوان داور به آنها داده شد. علاوه بر آن، داوران در این کتاب “نجات‌دهنده” نیز نامیده شده‌اند (داوران ۹:۳ و ۱۵؛ همچنین به داوران ۱۰:۳ نیز رجوع کنید؛ “او اسرائیل را داوری کرد”). کلمۀ عبری Shaphat که به معنای “قضاوت کردن” است، معمولا آن را “رهبری کردن” نیز ترجمه می‌کنند (داوران۲:۱۰-۳؛ ۷:۱۲-۱۵،۱۳،۸؛ ۲۰:۱۵؛ ۳۱:۱۶). وظیفۀ این نجات‌دهنده‌ها بیشتر نظامی بود (۱۶:۲-۱۹؛ ۷:۳-۳۱:۱۶) تا قضایی (تثنیه ۸:۱۷-۱۳). گویا وظیفۀ داوری فقط به عهدۀ دِبورَه گذاشته شده بود (داوران ۵:۴).
یک فاصلۀ زمانی تقریبا ۳۵۰ ساله بین حوادث این کتاب وجود دارد. حوادث نقل‌شده در این کتاب از زمان فتح کنعان (تقریبا ۱۴۰۰ سال ق.م) تا دقیقا پیش از دوران سموئیل هستند که اولین پادشاه اسرائیل را مسح کرد (تقریبا ۱۰۵۰ ق.م). عُتنِئیل از نسل یوشع اولین داور و سامسون آخرین داور بود که می‌توان گفت تقریبا با سموئیل هم‌عصر بود. در این دوره، بنی‌اسرائیل توسط دشمنان داخلی (کنعانیان) و بیرونی (آرامی‌ها، موآبی‌ها، مدیانیان، عمونیان، عمالیقیان، اموری‌ها و فلسطینی‌ها) تحت ستم قرار گرفتند.
به‌طور کلی نویسندۀ داوران با استفاده از مفاهیم الهیاتی تثنیه به بررسی این برهه از تاریخ قوم اسرائیل پرداخته است. نمونه‌های متفاوتی از نقض و تخطی از عهد، بارها و بارها در تثنیه ذکر شده‌اند و احکام عهد مربوطه اعلام شده‌اند (داوران ۱:۲-۵؛ ۷:۶-۱۰؛ ۲۷:۸؛ ۵۶:۹؛ ۱۱:۱۰-۱۳؛ ۲۵:۲۱).
با این وجود، کتاب داوران توجه خاصی به پادشاهی خداپسندانۀ داوود دارد و این دیدگاه در کتاب به چند طریق مطرح شده است:
(۱) نویسنده خاطرنشان می‌کند قوم خدا در گذشته گناه کرده‌اند، چون رهبران انتصابی آنها شکست خورده بودند. او تأکید دارد که والدین (داوران ۶:۲-۱۰؛ ۱۱:۶-۳۲؛ به‌خصوص داوران ۱۳:۶؛ ۲۲-۲۵)، کاهنین (داوران ۱:۱۷-۱۳)، نجات‌دهنده‌ها یا داوران (۹:۴؛ ۲۷:۸؛ ۳۹:۱۱؛ ۳:۱۴) و اولین پادشاه قوم اسرائیل (۳۳:۸-۵۷:۹) قوم خدا را به رعایت درست شریعت خدا هدایت نکرده‌اند. از نظر او، فقط یک پادشاه وفادار به عهد از قبیلۀ یهودا می‌توانست مردم را به اطاعت از عهد و برکت هدایت کند و از ستم جدید جلوگیری کند.
(۲) یادآوری کارهای نجات‌دهندۀ خداوند (داوران ۱۰:۲؛ ۱۳:۶) و خودداری از پرستش خدایان دروغین به عنوان چالش‌های مهم و اصلی قوم اسرائیل برای رعایت و حفظ عهد در کتاب داوران یاد شده است. همان‌طور که در تثنیه گفته شد، گناه پرستش خدایان دروغین مترادف با گناه نافرمانی از عهد بود (داوران ۱۱:۲-۱۲؛ ۱۲،۷:۳؛ ۳۳:۸؛ ۱۰،۶:۱۰؛ تثنیه ۲۳:۴). این چرخۀ تکراری همراه با ترجیع‌بندهای تکراری “بنی‌اسرائیل آنچه در نظر خدا بد بود را انجام می‌دادند” (داوران ۱۲،۷:۳؛ ۱:۴) و “هر کسی هر آنچه در نظرش پسند می‌آمد را انجام می‌داد” (داوران ۶:۱۷؛ ۲۵:۲۱؛ تثنیه ۸:۱۲؛ ۱۶:۳۱-۱۷) به عنوان هشدار جدی برای اسرائیلیان در اوایل سلطنت داوود در مورد خطراتشان در صورت انتخاب نکردن یک پادشاه وفادار به عهد، عمل کرد.
(۳) گر چه نام داوود هرگز در کتاب داوران ذکر نشده است، اما نویسنده عمدا و آشکارا در مورد بحث و جدل قبایل یهودا و بنیامین بر سر این که کدام قبیلۀ اسرائیل به پادشاهی خواهد رسید، صحبت می‌کند. نویسندۀ داوران بر رهبری یهودا تأکید دارد (داوران ۱:۱-۲؛ ۳:۱-۲۰) و هر گونه اتکا به رهبری قبیلۀ بنیامین را رد می‌کند (ر.ک یادداشت‌هایی در باب داوران ۲۱:۱).
مروری بر کتاب داوران
مسیح در داوران
تأکید کتاب داوران بر لزوم یک پادشاه عادل از نسل داوود به نقش مسیح به عنوان پادشاه اشاره دارد. این پادشاه از تبار داوود و وارث راستین تاج و تخت داوود بود (متی ۱:۱-۱۷؛ لوقا ۱:۳-۳۷). عیسی پسر منحصربه‌فرد داوود بود که هرگز شریعت خدا را نقض نکرد (متی ۱۷:۵). به همین جهت، خدا مسیح را از مردگان برخیزانید و او را بر تخت آسمانی خویش نشاند (اول قرنتیان ۲۵:۱۵)؛ پادشاهی بنا نهاد که هرگز پایانی نخواهد داشت (اشعیا ۶:۹-۹). گر چه مسیح از همان ابتدا هم پادشاه بود، اما وقتی در جلال و شکوه بازگردد و بر آسمان‌ها و زمین جدید حکمرانی کند، همگی ما او را پادشاه خواهیم دانست (مکاشفه ۱:۲۲-۳). پیروزی و موفقیت پادشاهی عیسی به هیچ وجه با رهبری ناموفق دیگران قابل مقایسه نیست. درست مانند داوران و لاویان قوم اسرائیل، رهبران گناهکار نمی‌توانند نیاز به یک پادشاه عادل را برآورده سازند. تنها مسیح است که می‌تواند این نیاز را رفع کند.
